Seperti halnya semua jenis bahasa/budaya lisan, cukup terputus
satu generasi saja --orangtua tidak mengajarkan kepada anaknya-- maka
bahasa/budaya tersebut akan hilang, extinct!
Teknologi bisa menolong
dengan "merekam" apa yang masih bisa direkam, dengan merekam
mereka yang masih bisa membaca atau melantunkan tembang-tembang yang
tertulis maupun yang hanya ddidengar secara lisan dan ada di ingatan
saja.
Teknologi yang saya maksud itu tidak berarti 'hi-tech' ... cukup
dengan tape recorder, iPod/mp3 player, handphone, atau apa saja yang
bisa merekam suara. Kualitas suara / rekaman bisa ditingkatkan dengan
melakukannya di studio atau kamar yang sepi (sulit ditemukan di tanah
Jawa yang sangat padat ini :-) yang penting, ada yang mau
melakukannya. Trust me, it is fun! Saat ini dan sudah lama saya
melakukan ini [waktu di Amerika] untuk literatur anak-anak, kebanyakan
material dari budaya literasi barat.
Buat teman-teman yang punya akses atau kenal para sesepuh, bekas
sindhen, dhalang atau niyaga, atau siapa saja yang masih bisa
ura-ura ... rekamlah suara mereka, transkripsinya bisa dilakukan
belakangan [catat sebanyak mungkin info yang bisa didapat dari subjek
tersebut ... be an amateur anthopologist] for a change]. Kalau butuh
teks dari sekar, wulang reh, suluk, dsb ... aku akan bantu sedapat
mungkin. Sekalian jadi "clearing house" untuk mengumpulkan
dan kompilasinya.
Tentu saja saya harapkan ada yang lebih "kompeten"
dalam urusan ini, dan saya yakin disinipun banyak yang lebih
"jowo" dari saya [saya ini kan hanya "technically java"
tetapi aslinya Madison].
Modal saya ini hanya terekspos dan masih
ingat bait pertama dari serat Tripama
(Dhandhanggula), yang bait-baitnya mengajarkan kepahlawanan [hero
culture] melalui tokoh-tokoh wayang seperti Sumantri aa.k.a. Patih
Suwanda, Kumbakarna, dan Adipati Karna ...
- yogyanira kang para prajurit / lamun bisa sira anulada / duk ing nguni caritane / andêlira Sang Prabu / Sasrabau ing Maèspati / aran Patih Suwônda / lêlabuhanipun / kang ginêlung tri prakara / guna kaya purun ingkang dèn antêpi / nuhoni trah utama //
- lire lêlabuhan tri prakawis / guna bisa saniskarèng karya / binudi dadya unggule / kaya sayêktinipun / duk bantu prang Manggada nagri / amboyong putri dhomas / katur ratunipun / purune sampun têtela / aprang tandhing lan ditya Ngalêngka nagri / Suwônda mati ngrana //
- wontên malih tuladan prayogi / satriya gung nagri ing Ngalêngka / Sang Kumbakarna arane / tur iku warna diyu / suprandene gayuh utami / duk wiwit prang Ngalêngka / dènnya darbe atur / mring raka amrih raharja / Dasamuka tan keguh ing atur yêkti / dene mungsuh wanara //
- Kumbakarna kinon mangsah jurit / mring kang raka sira tan lênggana / nglungguhi kasatriyane / ing tekad tan asurud / amung cipta labuh nagari / lan nolih yayah rena / myang lêluhuripun / wus mukti anèng Ngalêngka / mangke arsa rinusak ing bala kapi / punagi mati ngrana //
- wontên malih kinarya palupi / Suryaputra Narpati Ngawôngga / lan Pandhawa tur kadange / lèn yayah tunggil ibu / suwita mring Sri Kurupati / anèng nagri Ngastina / kinarya gul-agul / manggala golonganing prang / Bratayuda ingadêgkên senapati / ngalaga ing Korawa //
- dèn mungsuhkên kadange pribadi / aprang tandhing lan Sang Dananjaya / Sri Karna suka manahe / de gonira pikantuk / marga dènnya arsa malês sih / ira Sang Duryudana / marmanta kalangkung / dènnya ngêtog kasudiran / aprang rame Karna mati jinêmparing / sumbaga wirotama //
- katri môngka sudarsanèng Jawi / pantês sagung kang para prawira / amirita sakadare / ing lêlabuhanipun / aywa kongsi buwang palupi / mênawa tibèng nistha / ina èsthinipun / sanadyan tekading buta / tan prabeda budi panduming dumadi / marsudi ing kotaman //
Moko/
+++++
No comments:
Post a Comment